او درباره برقراری روابط تهران و اتاوا با توجه به اظهارات اخیر مقامات کانادایی و تمایل آنها برای برقراری مجدد روابط گفت که تهران قطع کننده روابط نبوده ولی این اظهارنظرات گامی کوچک در مسیری درست است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین در این گفت‌وگو مردم سوریه را تصمیم‌گیر اصلی برشمرد و گفت که خط قرمز جمهوری اسلامی این است که دیگران از خارج از سوریه برای این کشور خط قرمز تعیین کنند.

جابری‌انصاری در تشریح عملکرد اخیر عربستان در قبال ایران به خروج ریاض از مدرسه تاریخی سیاست خارجی محافظه کارانه‌اش اشاره کرد و افزود: عربستان یک مقدار به سمت سیاست‌های رادیکال حرکت کرده است.

 سخنگوی وزارت خارجه درباره میانجیگری پاکستان و شخص نواز شریف در خصوص مناسبات تهران و ریاض، با اشاره به ابراز تمایل نخست‌وزیر پاکستان برای حل مسئله پیش آمده بین ایران و عرستان و با بیان اینکه ما استقبال کرده و ترتیبات انجام سریع سفر هماهنگ شد.، عنوان کرد: با صرف سفر بنا نیست اتفاقی بیفتد. ما قطع کننده رابطه نبودیم و موفقیت تلاش‌های نواز شریف و تلاش‌های مشابه دیگر منوط به این است که عربستان حداقل در موضع خود تغییر ایجاد کند.

* قطع کننده رابطه کانادا بود/ اظهارنظرات مقامات کانادا گامی کوچک در مسیری درست

سخنگوی وزارت خارجه در خصوص اعلام آمادگی کانادا برای برقراری روابط با ایران و اینکه آیا این آمادگی به صورت رسمی اعلام شده و دورنمای روابط تهران و اتاوا را چگونه می‌بینید؟ عنوان کرد: آنچه تاکنون اتفاق افتاده موضع گیری‌هاست که به اعتقاد ما این موضع گیری‌ها گرچه اقدام نیست، ولی یک گام کوچک در مسیر درست است. امیدواریم این اظهارات به عمل منجر شود. قطع کننده رابطه با ایران، کانادا بوده و دولت قبلی این کشور بوده و امیدواریم دولت جدید کانادا براساس اظهارات و مواضعی که اتخاذ می‌کند، اقدامات لازم را هم اتخاذ و در آن صورت حسب اقداماتی که انجام خواهد شد، واکنش مناسب از سوی ایران هم صورت خواهد گرفت.

* مردم سوریه تصمیم‌گیر اصلی

وی در پاسخ به سؤالی در خصوص تحولات کنونی در خصوص بحران سوریه گفت: ما در تعامل‌مان با مسئله سوریه از ابتدای بحران سه اصل اساسی داشتیم و تا به امروز نیز راهنمای ما این سه اصل بوده است و تغییری در اصول اساسی ما در تعامل با مسئله سوریه رخ نداده است.

سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: یکی از این اصول این است که ما برای خواسته‌های ملت سوریه به عنوان تصمیم‌گیر اصلی در صحنه سوریه احترام قائلیم.

جابری‌انصاری اصل دوم را مخالفت با تحمیل مداخله خارجی و تحمیل خواسته‌های بیگانگان بر ملت و دولت سوریه برشمرد و اصل سوم را مخالفت با استفاده از تروریسم به عنوان روشی برای اهداف سیاسی عنوان کرد.

وی ادامه داد: ما مبتنی بر این سه اصل سیاست خود را در قبال سوریه دنبال کردیم و در حال حاضر هم با چراغ راهنمای این سه اصل در مسیر پروسه‌ای که به عنوان وین یک و دو و سه آن که در نیویورک برگزار شد، مشارکت کرده و تلاش کردیم در آنچه به عنوان اسناد این اجلاسیه‌ها خارج می‌شود، این قالب‌بندی‌های کلی مراعات شده باشد. تا به امروز آنچه از اسناد از این پروسه بیرون آمده است، چند نکته اساسی دارد. ما مبتنی بر آن سه اصل یکسری نتایجی را هم از ابتدا گفته بودیم و امروز هم تکرار می‌کنیم.

وی یادآور شد: البته امروز بازیگران دیگر هم این اصول را پذیرفته‌اند.براساس آن سه اصل ما معتقد بودیم مسئله سوریه، راه‌حل نظامی ندارد و راه‌حل بحران سوریه از گفت‌وگوهای سوری – سوری برای رجوع به ملت سوریه جهت تصمیم گیری در انتخابات مبتنی بر اصول رقابت و دموکراسی خارج خواهد شد.

وی گفت: آنچه الان در وین اتفاق افتاده این است که اولا مسئله سوریه، راه‌حل نظامی ندارد و راه‌حل سیاسی دارد و راه‌حل سیاسی این است که بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگوهای سوری – سوری را تسهیل کنند و برای رجوع به آرای ملت سوریه به عنوان فیصله بخش بحران سوریه مراجعه کنند و اسنادی هم که بیرون آمده خارج از این چارچوب نیست. اینها اصولی است که ما از ابتدا به آن اعتقاد داشتیم.

*خط قرمز ما این است که دیگران از بیرون برای ملت سوریه خط قرمز تعیین کنند

سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: برای ما خط قرمز این است که دیگران از بیرون برای ملت سوریه خط قرمز تعیین کنند. بگویند چه کسی باشد چه کسی نباشد. بنابراین از هر پروسه‌ای که مبتنی بر کنار گذاشتن و نفی تروریسم و تحقق اهداف سیاسی و مبتنی بر گفت‌وگوهای سوری – سوری بین گروه‌های مخالفی که تروریسم را نفی می‌کنند با دولت سوریه باشد حمایت می کنیم و این گفت‌وگوها برای تسهیل رجوع به ملت سوریه به عنوان حکم و فیصله بخش نهایی بحران سوریه است. همه این اصول مورد قبول ماست.

جابری‌انصاری اضافه کرد: اما اینکه گفتید بازیگران دیگر کار دیگری می‌خواهند انجام دهند، مثل اینکه در صحنه نبرد، جنگ می‌شود و هر بازیگری منافع خودش را دنبال می‌کند در صحنه سیاست ودیپلماسی نیز نبرد پایان نمی‌یابد و ادامه می‌یابد؛ منتها با روش‌های دیگری. اینجا از آن جاهایی است که هر بازیگری سعی می‌کند مسیر سیاسی و دیپلماتیک را به نحوی هدایت کند که هرچه بیشتر منافع آن تامین شود.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی توضیح داد: ما کاری که در روی زمین کرده‌ایم این است که اجازه ندادیم و از اول هم گفتیم اگر بنا این باشد که مداخله بیگانگان انجام شود تا شروط و برنامه‌های خودشان را به ملت سوریه تحمیل کنند،‌ ما این را نخواهیم پذیرفت، نپذیرفتیم و این بازی اتفاق نیفتاد.

وی گفت: در پروسه سیاسی نیز خط قرمز ما رجوع به ملت سوریه به عنوان فیصل بخش بدون هرگونه پیش شرط بوده و تا به امروز هم این اتفاق افتاده است. برخی از دولت‌های منطقه و جهانی می‌گفتند هیچ مذاکره‌ای با دولت سوریه در کار نخواهد بود و دولت سوریه باید کنار برود، ولی الان پذیرفته‌اند با دولت سوریه مذاکره کنند. بسیاری از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی و گروه‌های سوریه اعلام می‌کردند ما با این دولت اصلا مذاکره نمی‌کنیم و پیش شرط ما این است که فلانی باید برود و امروز با وجود آن (بشار اسد) مذاکره می‌کنند. 

سخنگوی دستگاه دیپلماسی با طرح این پرسش که آنها در ذهنشان دنبال چه هستند؟ خاطرنشان کرد: طبیعی است در ذهنشان دنبال اهداف خودشان هستند، بازی ادامه دارد، جنگ، نبرد و رویارویی ادامه دارد. هم در صحنه زمین هم در صحنه سیاست و دیپلماسی. ما سعی می‌کنیم و پیگیر هستیم که در چارچوبه این اصول کلی که عنوان کردم، سیاست جمهوری اسلامی را دنبال کنیم.

* خروج از مدرسه تاریخی سیاست خارجی محافظه کارانه عربستان

جابری‌انصاری در پاسخ به سؤالی در خصوص مناسبات تهران و ریاض اینکه قبل از تحولات اخیر در روابط که به قطع آن منجر شد عنوان شده بود که قرار است کانالی گسترش روابط را دنبال کند و اینکه سرنوشت این کانال به کجا انجامید و اینکه چه عواملی باعث تحولات اخیر در مناسبات دو کشور شد؟ گفت: مسائل سیاسی مسائل پویا و در حال حرکتی است و ایستا نیست. سرعت تحولات در دنیای فعلی خیلی بالاست، شما امروز فکرهایی می‌کنید فردا متفاوت خواهد بود به دلیل اینکه اتفاقات جدیدی رخ می‌دهد.

وی ادامه داد: فکر می‌کنیم که مسئله‌ای تند می‌شود و برعکس کند خواهد شد و بالعکس، این براساس مجموعه وقایع بیرونی و اتفاقاتی است که می‌افتد.اتفاقات جدیدی در صحنه رابطه ایران و عربستان رخ داد و منجر به نقطه‌ای شد که مشاهده کردیم. نکته مهمتر به نظر من این است که عربستان سعودی از سقوط صدام تا به امروز روندی را که طی می‌کند، روندی است همراه با رویایی، درگیری و خروج از مدرسه تاریخی سیاست خارجی محافظه کارانه.

جابری انصاری اضافه کرد: عربستان خودش را در یک وضعیتی تعریف کرده به درست یا به غلط که یک مقدار به سمت سیاست‌های رادیکال حرکت کرده است و این یک روند اساسی در سیاست خارجی عربستان است که باید مورد توجه قرار گیرد والا ما را به جمع بندی‌های اشتباه هدایت می‌کند.

سخنگوی وزارت خارجه افزود: اگر به این نکته اساسی توجه نکنیم. تحولات و وقایع جدید، تاثیرات مثبت یا منفی کاتالیزوری یا مانع دارد، اما اصل این روند را هنوز دچار تغییر نکرده است. حدود یک دهه و نیم است که عربستان سیاست تهاجمی و جسورانه‌تری را نسبت به سیاست تاریخی و قدیمی خودش که معروف به سیاست خارجی محافظه کارانه بوده در پیش گرفته است. شما در برخی کنش‌های دیگر نیز شاهدید که هیچ گاه از عربستان چنین مواضعی را مشاهده نکرده بودیم که در چند سال گذشته دیدیم.

وی گفت: در نوع تعامل و رویکردهای کلی عربستان برخی تغییرات در بیش از یک دهه اخیر مشاهده شده است. در تیم جدیدی که دو سه سال اخیر آمده‌اند، این تغییر رویکردی به شکل عمیق‌تری خودنمایی می‌کند تا حدی که در یمن هم به صورت مستقیم وارد جنگ شدند. دهه‌ها بود که عربستان چنین کنش‌هایی را از خود نشان نداده بود. از زمان ناصر و جنگ یمن، در دهه 60 میلادی تا تحولات چند ساله، عربستان چنین کنش‌هایی را از خود نشان نمی‌داد.

جابری‌انصاری ادامه داد: بنابراین اگر مسائل پیش آمده در روابط ایران و عربستان را تحلیل می‌کنیم، این رویکرد کلان در سیاست خارجی عربستان را باید نگاه کنیم. البته در حال حاضر وقت نیست که مفصل باز کنم.

* رویکرد تقابلی ریاض

وی با طرح این پرسش که آیا این آخر خط است؟ گفت: امکان تغییرات دیگری نیز الان در این فضا هست. آنچه داشت به یک سمتی می‌رفت و بعد به هم خورد ممکن است باز هم در خصوص آنچه امروز داریم حرف می‌زنیم، تعدیلی در تغییرات در روزها و هفته‌ها و ماه‌های آینده اتفاق بیفتد. اما برداشت من این است که اصل رویکرد عربستان یک رویکرد جدی است و یک تاکتیک نیست. رویکرد تقابلی است. همان چیزی که من نام آن را رویارویی می‌گذارم. یعنی عربستان خودش را الان در وضعیت تعامل با محیط پیرامونی خود تعریف نمی‌کند. خودش را در وضعیت تقابل تعریف می‌کند.

جابری‌انصاری در توضیح بیشتر عنوان کرد: به دلایل داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی مقامات سعودی به یک جمع بندی رسیدند که فکر می‌کنند برای حفظ منافع خودشان و بالاتر از منافع برای حفظ امنیت ملی خودشان و بالاتر از حلقه امنیت ملی، برای حفظ موجودیت آنچه عربستان سعودی در تاریخ معاصر منطقه، نامیده می‌شود، تقابل کنند. چون یک تعریفی دارند و از همه نظر اینها به درست یا غلط خودشان را در تهدید می‌بینند و وضعیت خودشان را در وضعیت تقابل تعریف کرده‌اند.

وی گفت: در کتابی که کسینجر نوشته به شیفت در سیاست‌های عربستان اشاره کرده که از آنچه بود به وضعیت جدید نقل مکان کرده است.

جابری‌انصاری ادامه داد: فراز و نشیب‌های در شکل بیرونی هم به معنای کندتر شدن و هم تندتر شدن، محتمل است، اما اگر از رویکردهای اساسی حرف می‌زنید، من فکر می‌کنم عربستان یک رویکرد اساسی است که بیش از یک دهه است. از حدود یک دهه و نیم است از سقوط نظام عراق و تغییرات بنیانی که در ساختار قدرت در عراق اتفاق افتاد تا تحولات بعدی منطقه تا تحولات به اصطلاح انقلاب‌های عربی، مسائل بحرین، مسائل یمن، ادامه تحولات عراق، مسائل سوریه و مصر، تونس و کل منطقه عربی و محیط پیرامونی عربستان سعودی، دستخوش تحول بوده و در سطح بین‌المللی تحولاتی را رصد می‌کنند و شامه آنها به آنها می‌گوید اتفاقاتی می‌افتد یا برخی اتفاقات را در صحنه بین‌الملل محتمل می‌دانند و آنها را به مرور زمان به سمت رویکردهای جدیدی هدایت کرده و در دو سال اخیر هم این تثبیت شده است.

سخنگوی وزارت خارجه اضافه کرد: به اعتقاد من باید روند اصلی را اینگونه دید، اما در سطوح بیرونی شاهد تحولات مختلفی می‌توانیم باشیم.

*با صرف سفر بنا نیست اتفاقی بیفتد/سیاست ما قطع رابطه و تنش آفرینی با دولت‌های اسلامی نیست

وی در خصوص سفر نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان به تهران با بیان اینکه این سفر بنا به درخواست نخست‌وزیر پاکستان صورت گرفت، اظهار داشت: پاکستان کشور همسایه  و دوست ماست. روابط عمیقی داریم و برای نقش آفرینی در زمینه مشکلی که پیش آمده ابراز تمایل کردند و ما هم استقبال کردیم و ترتیبات انجام سریع سفر هماهنگ شد. اما اینکه با صرف سفر بنا نیست اتفاقی بیفتد، سفر یک روش و وسیله است برای یک اتفاق، اینکه آن اتفاق می‌افتد یا نمی‌افتد، طبیعی است که منوط به دو طرف رابطه است، مشکلی در رابطه عربستان با ایران اتفاق افتاده است. ما با عربستان در تندترین حالات و اتفاقاتی که روی داد، قطع رابطه نکردیم و اتفاقا بخش‌هایی از افکار عمومی ما این سوال را طرح کردند که چرا ایران این برخورد تند را صورت نداد؟ پاسخش این بود که سیاست ما قطع رابطه و تنش آفرینی و برخورد با دولت‌های اسلامی نیست. چنین چیزی در اولویت سیاست‌های ما نیست.

*موفقیت تلاش‌های نواز شریف و دیگران منوط به تغییر رفتار عربستان

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ادامه داد:‌این عربستان سعودی است که براساس رویکرد جدیدی که دارد، رویکرد رویارویی همه جانبه و نبرد همه جانبه در همه جبهه‌ها، تند کردن، تنش زایی و بحران آفرینی را در دستور کار سیاست خود قرار داده و یکی از اقداماتی را نیز که انجام داده، به بهانه اتفاقات نامناسبی که اخیرا در برابر نمایندگی‌های عربستان در ایران رخ داد و اتفاقاتی است که محکوم است و خروج از قانون بوده و دولت ایران هم در سطوح مختلف این را صراحتا اعلام کرده و برخورد قضایی و انتظامی لازم با متخلفان از قانون انجام گرفته و در مسیر خود در حال پیگیری است، به بهانه این اتفاق نادرست، آن سیاست و رویکرد خودش را در یک اقدام قطع رابطه‌ای نشان داده و موفقیت مساعی جمیله کشورهای دوست و برادر مانند پاکستان و تلاش‌های شخص آقای نواز شریف منوط به این است که آن طرفی که رویکرد تنش آفرینی را در دستورکار خودش قرار داده بپذیرد که تغییر سیاستی اتخاذ کند.

وی اضافه کرد: ما که قطع رابطه نکردیم، ما دنبال تنش با عربستان و هیچ یک از دولت‌ها و کشورهای اسلامی و همسایه نیستیم. این عربستان است که چنین سیاستی را اتخاذ کرده و طبیعی است موفقیت تلاش‌های نواز شریف و تلاش‌های مشابه دیگر منوط به این است که عربستان حداقل این اقدامی که انجام داده را به نحوی تغییر در موضع و اقدام خود اتخاذ کند. این امر کاملا طبیعی است.

* اول سراغ طرفی می‌روند که قطع رابطه کرده است

وی در پاسخ به این پرسش که اینکه میانجی‌ها اول به عربستان رفته و بعد به ایران می‌آیند آیا پیامی دارد؟ گفت: پیام آن می‌تواند این باشد که عربستان اقدام به قطع رابطه کرده، ما قطع رابطه نکرده‌ایم. اول سراغ طرفی می‌روند که قطع رابطه کرده است. واقعیت این است کاری که عربستان انجام داد، بر خلاف توقع عربستان، با استقبال گرم منطقه ای و بین المللی همراه نبوده است ، برای اینکه این منطق پذیرفتنی نبوده و نیست.

جابری‌انصاری ادامه داد: عربستان سعودی احساس می‌کند خیلی نتوانسته یارگیری کند هم در سطح بین‌المللی نسبت به رویکرد تند عربستان انتقاد وجود دارد و هم در سطح منطقه‌ای همین انتقاد وجود دارد، در سطح عربی و اسلامی.

وی افزود: در عالم واقعیات عربستان مجبور خواهد بود در تاکتیک‌های خود تغییراتی ایجاد کند اما اینکه این تغییرات در رویکرد عربستان خواهد بود؟ بعید می‌دانم.

*تعامل بیشتر با کشورهای منطقه و همسایه را در دستور کار وزارت خارجه 

جابری‌انصاری در پایان و در پاسخ به این سوال که آقای ظریف وزیر خارجه بعد از توافق ژنو و وین سفرهایی به منطقه داشت و آیا بعد از اجرایی شدن برجام سفری در دستور کار است، گفت: بعد از اجرا هنوز فرصتی نداشتیم و برنامه سفرهای ظریف در روزهای اخیر پر بوده و در چند روز اخیر هم پر خواهد بود، اما به طور طبیعی بعد از آن تعامل بیشتر با کشورهای منطقه و همسایه را در دستور کار وزارت خارجه خواهد بود.